Ulesie – Waldau

Nazwa wsi w formie Waldow pojawia się w dokumencie z 1283 r., Jest to dokument Bolka Świdnickiego z 4 marca tego roku, dotyczący wsi Mochau, gdzie wspomniany jest Friedrich de Waldow (nazwisko utworzone od nazwy wsi). W kolejnych latach pojawiają się nazwy: 1299 r. – de Waldov, ok. 1300 r. – Waldaw, 1316 r. – Waldow, 1316 r. – Waldau, 1338 r. – Gut Waldau, 1339 r. – in Waldow, 1412 r. – Waldaw, 1789 r. – Waldau. W 1945 r. przetłumaczono nazwę na Wałdów. W 1946 r. wieś otrzymała obecną nazwę Ulesie. Przed 1945 r. Ulesie wchodziło w skład Gminy Ulesie. Obecnie należy do Gminy Miłkowice.
Na terenie wsi znajduje się kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP. Wzmiankowany w 1389 r. p.w. św. Mikołaja. Budowla została wzniesiona ok. 1500 r. W 1524 r. został przejęty przez ewangelików. W 1701 r. na krótko wrócił w ręce katolików. Już w 1707 r. ponownie znalazł się w posiadaniu ewangelików. W 1623 r. został przebudowany, a w 1908 r. restaurowany. Jest to budowla ceglana, z trójprzęsłowym prezbiterium, z trójnawowym bazylikowym korpusem, w całości nakryta sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, z wieżą od zachodu. W ścianie północnej znajduje się barokowy portal z 1623 r., a we wnętrzu drewniany, renesansowy ołtarz z początków XVII w., późnorenesansowa ambona, kamienna chrzcielnica z początku XVI w.
Unikatowym obiektem na terenie Ulesia jest Kolumna Łez (Tränensäule). Jest to obelisk ufundowany przez księcia legnicko-brzeskiego Jerzego III. Upamiętnia on wyjazd z rodzinnego domu córki, księżniczki Doroty Elżbiety, wydanej za mąż za księcia Henryka von Nassau-Dillenburg. Księżniczka 17 marca 1664 r. wyruszyła w podróż do posiadłości swojego męża do Dillenburga w Hesji. W miejscu, gdzie droga do Ulesia stykała się z gościńcem wiodącym z Legnicy do Chojnowa nastąpiło pożegnanie Jerzego III z córką. Na polecenie księcia w tym miejscu stanął obelisk zdobiony płaskim reliefem wici roślinnej, który jest tym samym najstarszym śląskim, świeckim pomnikiem nowożytnym wystawionym w miejscu publicznym. Po konserwacji w 1858 r. kolumna została przeniesiona do centrum Ulesia.  

Położenie:  51°13′18,9″N 16°06′31,1″E
Liczba mieszkańców: 1933 – 1198, 1939 – 1194.

Źródła:
Humeńczuk G., Legnickie pomniki przed II wojną światową, Legnica 2000.
Nazwy geograficzne Śląska, pod red. S. Sochackiej, t. XIV, Opole 2009.
Pilch J., Zabytki architektury Dolnego Śląska, Wrocław 1978.
http://www.verwaltungsgeschichte.de/liegnitz.html#landkreis