Mädschen Bürgerschule (obecnie: Zespół Szkół Ekonomicznych)

Budynek obecnego Zespołu Szkół Ekonomicznych został wzniesiony w latach 1853-1855. Trzykondygnacyjny, neorenesansowy, o symetrycznej kompozycji budynek składa się z trzech ustawionych w podkowę skrzydeł, które zamyka od ulicy Szkolnej jednokondygnacyjny budynek, mieszczący dziś salę gimnastyczną. Uroczyste poświęcenie szkoły miało miejsce 16 kwietnia 1855 r. Następnego dnia uruchomiono tutaj Vereinigte evangelische Stadtschule (Ewangelicką Zjednoczoną Szkołę Miejską), która łączyła w sobie dotychczasowe trzy miejskie oraz przedmiejskie. Szkoła dzieliła się na nową Knaben Bürgerschule (Mieszczańską Szkołę dla chłopców), Mädchen Bürgerschule (Mieszczańską Szkołę dla dziewcząt), oraz na Elementar Knabenschule (Szkołę Elementarną dla chłopców) i Elementar Mädchenschule (Szkołę Elementarną dla dziewcząt). Szkoła Mieszczańska, rdzeń późniejszej Mädschen Bürgerschule (Żeńskiej Szkoły Średniej) była sześciostopniowa i w początkowych latach uczęszczało do niej 200 uczennic. Od 29 kwietnia 1867 Szkoła Mieszczańska dla chłopców, późniejsza „Wilhelms-Oberrealschule”, przeprowadziła się do nowego budynku szkolnego na ulicy Ritterstraße. (ul. Rycerska). Od Świąt Wielkanocnych 1873 r. po przeniesieniu innych szkół do budynku przy obecnym placu Słowiańskim w szkole znajdowały się tylko szkoły dla dziewcząt: Mädchenvolksschule, Mädchenbürgerschule i Töchterschule.
Po wojnie obiekt szkolny został przejęty przez Armię Czerwoną. Dopiero 24 lipca 1946 r. został przekazany władzom miasta. Wkrótce potem, z dniem 1 września 1946 r. w budynku utworzono Państwowe Gimnazjum Handlowe. Po dokonaniu naboru, 28 października, naukę w klasie koedukacyjnej rozpoczęło 33 uczniów. Następna klasa licząca 39 chłopców rozpoczęła zajęcia dydaktyczne 5 listopada, a w 40-osobowej klasie dziewcząt pierwsze lekcje odbyły się 11 listopada 1946 r. W roku szkolnym 1951/52 w tym samym budynku utworzono dwie nowe, niezależne od siebie jednostki. Technikum Handlowe podległe Ministerstwu Handlu Wewnętrznego oraz Technikum Finansowe podległe Ministerstwu Finansów. Pierwsze z tych techników w 1956 r. zostało przejęte przez Centralę Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W roku szkolnym 1955/56 zmieniła dotychczasowa nazwa Technikum Finansowego na Technikum Rachunkowości Ministerstwa Finansów, a od 1 stycznia 1957 r. na Technikum Ekonomiczne podległe Ministerstwu Oświaty. 1 marca 1964 r. Technikum Ekonomiczne otrzymało sztandar oraz imię patrona – Stefana Żeromskiego. 1 września 1975 r. nastąpiło połączenie obu szkół.

24 września 1930 r. na łamach dziennika „Liegnitzer Tageblatt” ukazał się tekst z okazji 75-lecia szkoły, w którym przedstawiono jej dzieje.

Jubileusz 75-lecia Mädchen-Mittelschule w Legnicy
uroczystości jubileuszowe szkoły obchodzone w dniu 25 września – 1930

W dniu jutrzejszym 75 lat istnienia świętować będzie długoletnia, poważana i bardzo lubiana legnicka placówka edukacyjna, Mädchen-Mittelschule /Żeńska Szkoła Średnia/ (dawna Mädchen – Bürgerschule /Żeńska Szkoła Mieszczańska/). Oznacza to, że jutrzejszy czwartek jest dla naszego miasta świętem; przecież na przestrzeni lat tysiące młodych legniczanek uczęszczało do tej szkoły. Z okazji rocznicy ukazała się księga jubileuszowa, w której Rektor Th. Neuber, obecny dyrektor szkoły, obszernie opisuje jej historię. Podsumowuje ją następującymi uwagami:
„My nauczyciele jesteśmy naszej szkole bardzo oddani. Na przestrzeni tych długich 75 lat Mittelschule była dziełem ogółu obywateli, a jej rozwój następstwem potrzeb gospodarczych. Pod opieką i nadzorem administracji miejskiej i urzędów edukacyjnych szkoła stała się niezbędnym członem naszych ośrodków nauczania. My nauczyciele będziemy pracować na rzecz jej dalszego rozwoju w jak najlepszej wierze, poświęcając temu wszystkie nasze umiejętności. Zadaniem szkoły nie powinno być jedynie utrzymanie jej szczególnego charakteru, który określił rząd państwa, ale również odważny przyszły rozwój na polu praktycznym i teoretycznym. Zatem to nie koniec ani nie ślepa uliczka, jak niektórzy chcą sądzić, lecz początek, a zarazem jedna z niewielu poważnych prób włączenia się do procesu przemiany niemieckiego kształcenia, któremu ponownie wolno istnieć, by służył narodowi, stronom rodzinnym i ojczyźnie”.
W dalszej części księga jubileuszowa zawiera spis rektorów, nauczycieli i nauczycielek zatrudnionych w szkole od roku 1855. Ponadto listę obecnego grona nauczycielskiego oraz wszystkich uczennic, które otrzymały świadectwo maturalne począwszy od Świąt Wielkanocnych 1928 r. Jako następne umieszczono w księdze dokładne objaśnienia, przytoczone przez autorytety nauczycielskie, zajęć z języków nowożytnych, matematyki, rysunku i sztuki, a także nowoczesny program muzyczny, które odbywają się w obchodzącej swój jubileusz szkole, oraz opisano niezwykły ogród szkolny, wycieczki do Turyngii i przedstawiono ruch młodzieżowy.
Oby przyszłość naszej ojczyzny kształtowała się tak, by nasza Żeńska Szkoła Średnia mogła się nadal pomyślnie rozwijać i być błogosławieństwem dla przyszłych pokoleń. Tego życzymy szkole z okazji jej jubileuszu 75 lat istnienia!

Z kartek historii świętującej swój jubileusz szkoły
W 1849 r. Diakon Peters podczas jednego ze zgromadzeń Towarzystwa Obywatelskiego poruszył kwestię fundamentalnego przekształcenia legnickiego szkolnictwa ludowego. Domagał się zatrudnienia 7 nowych nauczycieli, całkowitej jedności systemu szkolnictwa, budowy budynku szkolnego na placu „przed bramą” na obecnym Friedrichsplatz (pl. Słowiański). Szkolna deputacja zgodziła się na plan połączenia wszystkich szkół miasta i przedmieścia, za wyjątkiem szkoły Töpferbergschule, na obecnym Friedrichsplatz pod władzą jednego rektora. Jednak dopiero w lutym 1853 r. rozpoczęto budowę szkoły, którą całkowicie ukończono w lutym 1855 r. Na dyrektora zjednoczonych szkół Magistrat wybrał 16 kwietnia 1854 r. zastępcę rektora teologa Juliusa Engwitza z Freystadt. 16 kwietnia 1855 r. nauczyciele i uczniowie opuścili swoje stare sale w Petrischule i po krótkiej uroczystości w Oberkirche (katedra św. Piotra i Pawła), gdzie pastor Nerreter wygłosił przemowę, pomaszerowali, otoczeni flagami i ozdobami kwiatowymi, przy dźwiękach kapeli Bilsego wokół Rynku za bramę do nowej szkoły. Tam nastąpiło poświęcenie budynku, którego dokonał superindentent Stiller, były wizytator szkolny. Następnego dnia nowy ośrodek został otwarty jako Vereinigte evangelische Stadtschule (Ewangelicka Zjednoczona Szkoła Miejska); jednoczyła w sobie trzy miejskie oraz przedmiejskie szkoły: wrocławską, chojnowską i złotoryjską. Szkoła dzieliła się na nową Knaben Bürgerschule (Mieszczańska Szkoła dla chłopców), Mädchen Bürgerschule (Mieszczańska Szkoła dla dziewcząt), oraz na Elementar Knabenschule (Szkoła Elementarna dla chłopców) i Elementar Mädchenschule (Szkoła Elementarna dla dziewcząt). Plan organizacyjny przygotował dalekowzroczny Rektor Engwitz. Rewidentem i Ephorusem szkoły został Pierwszy Pastor Nerreter. W programie nauczania i planie lekcji dla obu systemów szkolnych określono następujący cel: „Szkoła elementarna ma zapewnić swoim uczniom do czasu ich konfirmacji wymagane prawem kwalifikacje, które są przystosowane do wymagań czasu i miejsca. Szkoła mieszczańska rozwija się i organizuje zgodnie z zarysowującymi się potrzebami jako instytut wykraczający poza zakres zwyczajowo przyjętych zajęć elementarnych”.
Szkoła Mieszczańska, rdzeń dzisiejszej Żeńskiej Szkoły Średniej, od 1855 r. wytyczała swoją własną drogę. Najpierw była sześciostopniowa i w początkowych latach uczęszczało do niej 200 uczennic. W jesieni roku założycielskiego Szkoły Mieszczańskiej miasto przyjęło do nowego budynku „przed bramą” również prywatną szkołę Pani Luise Kretschmar jako höhere Töchterschule (Wyższa Szkoła dla panien). Także owa szkoła znalazła się pod przewodnictwem Rektora Engwitza, który niestety po pięciu latach swojej funkcji zmarł 17 grudnia 1859 r. W jego miejsce przyjęto 2 lipca 1860 r. zastępcę rektora Hugo Gruberta z miasteczka Jauer (Jawor). Połączył on w jesieni tego samego roku słabe pierwsze klasy chłopców i dziewczynek Szkoły Mieszczańskiej. W okresie wielkanocnym 1861 r. Grubert musiał zmniejszyć ośmioklasowy system, którego rozbudowę rozpoczęto jeszcze w 1856 r., do systemu siedmioklasowego. Mając na uwadze przygotowanie dziewcząt do „wymagań towarzyskich” zezwolił na pobieranie prywatnych lekcji francuskiego. W ten sposób po raz pierwszy pojawił się w planie lekcji Mieszczańskiej Szkoły dla dziewcząt, nawet jeśli tylko według własnego wyboru, język obcy. Grubert zarządzał szkołą do jesieni 1872 r. W tym czasie Szkoła Mieszczańska dla chłopców, która od 29 kwietnia 1867 r. działała jako szkoła średnia, późniejsza „Wilhelms-Oberrealschule”, przeprowadziła się do nowego budynku szkolnego na ulicy Ritterstr. (ul. Rycerska), dzisiejsza katolicka Volksschule I/III (Katolicka Szkoła Ludowa). Funkcję rektora Grubert zachował tylko w Wilhelmsschule. Od Świąt Wielkanocnych 1873 r. po przeniesieniu innych szkół do budynku przed bramą w szkole znajdowały się tylko szkoły dla dziewcząt: Mädchenvolksschule, Mädchenbürgerschule i Töchterschule. Rektor Grubert przez 20 lat pracował w służbie edukacyjnej miasta Legnicy; 26 czerwca 1880 r. przeszedł na emeryturę; zmarł 25 lutego 1884 r. Po jego odejściu z Kolegium Szkoły Mieszczańskiej Magistrat przekazał zarząd nad szkołą rektorowi Hermanowi Ragoczy ze Spandau, który już od 1 listopada 1861 kierował wyższą Töchterschule. Ragoczy pełnił funkcję dyrektora Szkoły Mieszczańskiej od 1872 do 1882 r.
17 stycznia 1873 r. rozpoczęła się konferencja nauczycieli, której celem było przekształcenie programu nauczania zgodnie z nowymi wytycznymi państwa. Nowy plan zajęć wprowadzono podczas okresu wielkanocnego 1875 r., jednak z poważnymi odstępstwami, bowiem odpadła nauka języka obcego, w związku z tym, że wówczas – rzekomo - większość uczennic nie miała potrzeby poznania obcego języka. Dla mniejszości natomiast prywatnych lekcji francuskiego udzielały nauczycielki Rade i Mühlenbach. Początkowo szkoła składała się z siedmiu stopni nauczania. 30 lipca 1879 r. nauczyciel Realschule (Szkoła Realna) Max Bornemann ze Striegau objął urząd pierwszego świeckiego wizytatora miejskiej szkoły w Legnicy. Począwszy od Świąt Wielkanocnych 1882 r. rektor Ragoczy pełnił urząd dyrektora tylko w wyższej Töchterschule. 1 kwietnia 1882 r. Szkoła Mieszczańska otrzymała swojego pierwszego własnego rektora w osobie Alberta Schumanna; uprzednio od 1873 r. był on nauczycielem szkoły średniej w legnickiej Wilhelmsschule a jeszcze wcześniej zajmował urząd w niemieckiej szkole w Paryżu i Frankońskiej Fundacji w Halle. Szkołę Mieszczańską dla dziewcząt Schumann prowadził aż do śmierci 23 grudnia 1901 r. W okresie Świąt Wielkanocnych szkoła została przekształcona w szkołę średnią. Teraz w szkole prowadzono, zgodnie z programem nauczania, zajęcia z francuskiego w klasach 4-1. W 1901 Kolegium szkolne złożyło wniosek o wprowadzenie systemu ośmioklasowego, co zostało przeprowadzone na Wielkanoc 1902 r. W owym czasie urząd dyrektora szkoły przejął rektor Koschmieder. Pod jego rządami nastąpiło rozbudowanie systemu Żeńskiej Szkoły Średniej z ośmioklasowego do dziewięcioklasowego. Tym sposobem jednocześnie pojawiła się możliwość i konieczność nadania Szkole Średniej uprawnień, zgodnie z zasadą, którą od dawien dawna kieruje się pruska polityka edukacyjna, a mianowicie, że wyższe osiągnięcia edukacyjne muszą również iść w parze z większymi namacalnymi uprawnieniami. Również miejski radny szkolny Dr Weidemann, który 1 kwietnia 1905 r. zastąpił radnego szkoły Schroedera pełniącego urząd od 1888 r., poświęcił bardzo dużo uwagi rozwojowi Żeńskiej Szkoły Średniej. 7 października 1912 r. Minister Kultury i Oświaty uznał ośrodek za w pełni wyposażony do pełnienia funkcji szkoły średniej w rozumieniu przepisów z 3 lutego 1910 r. Na podstawie tymczasowego zezwolenia szkoła została przekształcona już podczas Świąt Wielkanocnych 1911 r. w system dziewięcioklasowy. Zamiast języka francuskiego wprowadzono naukę języka angielskiego jako bardziej przydatnego. Od tamtej chwili nauka języka obcego była obowiązkowa.
Dwóch członków grona nauczycielskiego panowie Carpus i Walter zaraz na początku poszli na wojnę. Walter poległ już 24 września 1914 r. pod Verdun, podczas gdy Carpus nieco później dostał się do niewoli angielskiej, z której powrócił dopiero jesienią 1919 r. Księga jubileuszowa, z której te informacje otrzymaliśmy, upamiętnia w tym miejscu panie, które zastąpiły nauczycieli zaciągniętych do służby wojskowej: panna Betz, Schmidt, Schwarz, Kuhnert, Brown, Zirkler, Gläsner, Lorenz, Garbrecht, Callenius, Pani Schöffer, Pani Jülke i Pani Jock. 1 kwietnia 1920 r. rektor Koschmieder przeszedł na emeryturę. Do 1 maja 1921 r. dyrektorem szkoły był zastępca rektora Pallaske. W tym dniu dyrektor Riedberg, uprzedni dyrektor Volksschule 6, przejął urząd dyrektora Szkoły Średniej. Rozporządzenie z dnia 15 grudnia 1927 r. usunęło wprowadzenie „jednorocznych adnotacji” do świadectw ukończenia Szkoły Średniej i dało szkole prawo, aby wszystkim absolwentom, także tym, którzy tylko brali udział w lekcjach z języka obcego, po pomyślnym uczęszczaniu do ostatniej klasy, wydania świadectwa maturalnego szkoły średniej. Od Świąt Wielkanocnych 1921 r. rozpoczęto, zgodnie z nowymi przepisami, likwidację trzech najniższych klas i przestawienie oraz włączenie ich do systemu czteroletniej szkoły elementarnej. Latem 1922 r. Szkoła Średnia musiała opuścić swój budynek, w którym zajęcia odbywały się od 67 lat i przenieść się do jednej z części Hedwigschule, którą też opuściła podczas Świąt Wielkanocnych 1925 r., by wprowadzić się do wzorcowej budowli rozwiązanego miejskiego seminarium na Moltkestraβe (ul. Lotnicza). W tym budynku począwszy od lata rozpoczęto obszerną i szczegółową pracę nad programem nauczania, który jeszcze do dzisiaj trzyma nauczycieli w napięciu. Wiele nowych zasad zawartych w przepisach z 1 czerwca 1925 r. należy wziąć pod uwagę, np. wzajemne powiązania zajęć z zakresu kultury. Język angielski, tak jak w liceach i szkołach realnych na Dolnym Śląsku nauczany jest od klasy 6, natomiast francuski, na zasadzie wolnego wyboru, od klasy 4. Lekcje matematyki zostały poszerzone. W planie geometria wchodzi do nauczania w klasie trzeciej a algebra od 3 klasy wzwyż. Rachunkowość w zakresie gospodarstwa domowego i kupiectwa ze szczególnym naciskiem w klasach 2 i 1. Nauka przyrody rozpoczyna się w 4 klasie.
Szkoła średnia wraz ze szkołą elementarną jest dziesięciostopniowa.
W okresie Świąt Wielkanocnych 1927 r. na propozycję miejskiego urzędu szkolnego pan Pallaske i panna Herrmann zostali promowani do roli wicedyrektorów. Od tegoż czasu szkoła znalazła się pod medyczną kontrolą miejskiego lekarza Dr. Müllera. Szkolna klinika dentystyczna założona przez miasto 1 października 1926 r. pod kierownictwem Dr. Schillera, na podstawie zaświadczenia dyrektora szkoły, zapewnia uczennicom znajdującym się w potrzebie bezpłatne leczenie zębów.
31 marca 1929 r. miejski radny szkolny Dr Weidemann, za którego doradztwem i nadzorem Szkoła Średnia przeszła największe przemiany, przeszedł na emeryturę. Zanim ponownie dokonany zostanie wybór nowego radnego, co jeszcze do tej pory się nie stało, los szkoły spoczywa w rękach Nadburmistrza Charbonniera i zastępcy radnego szkolnego Dr. Hahna z Legnicy.
W związku z rozporządzeniem Ministra Nauki, Kultury i Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 1928 r. Legnicka Żeńska Szkoła Średnia nadaje posiadaczkom świadectwa ukończenia (dojrzałości) następujące uprawnienia do dalszego kształcenia:
1. wyższe szkoły handlowe (z oceną ”dobrą” z języka niemieckiego i obcego); 2. Kursy dla panien; 3. Gospodyni; 4. Przedszkolanka i wychowawczyni w świetlicy dla dzieci, poprzez ukończenie seminariów dla przedszkolanek i świetliczanek; 5. Opiekunka społeczna; 6. Pielęgniarka niemowlaków; 7. Nauczycielka muzyki; 8. Nauczycielka prowadzenia gospodarstwa rolniczego; 9. Nauczycielka sportu i gimnastyki; 10. Dalsze kształcenie nauczycielki gimnastyki do funkcji ortopedy i gimnastyczki domowej; 11. Techniczna pomoc w instytucjach medycznych na podstawie najnowszego rozporządzenia z 6 czerwca 1930 r., które traktuje „pomyślne ukończenie edukacji szkolnej w uznanej szkole średniej, zgodnie z decyzją z 1 czerwca 1925 r., jako gwarancję nabycia podstawy edukacyjnej równoważnej ze świadectwem dojrzałości liceum lub promocją do wyższego nauczania”.

Ogród szkolny i zajęcia z gospodarstwa
W traktowaniu nowoczesnego ogrodu szkolnego w szkołach ludowych i średnich odchodzi się coraz bardziej od idei systemu; na ogród nie patrzy się już tylko jako na coś, co dostarcza nam przyrodniczych materiałów pokazowych, ale nader często stawia się go w centrum rzeczywistego cyklu życia domu, gospodarstwa rolnego czy ogrodu działkowego. Podobnie chce się kształtować całą naukę, by przecież coraz bardziej zbliżona do życia i jemu prawdziwa była.
W taki to sposób ogród szkolny należący do Szkoły Średniej wyznaczył sobie dwa zadania: pielęgnowanie zawsze kwitnącego ogrodu kwiatowego i pielęgnowanie ogrodu użytkowego. Jedyne, co należy zrobić, to zważać na szczególne cechy naszej legnickiej kultury gleby: w zielarstwie, dużych ogrodach i przybytkach ogrodowych miasta i wielu domów prywatnych, z samej konieczności tworzy się taką strukturę, która uwzględnia owe rzeczy.
Tak zwana część gospodarcza ogrodu szkolnego pozwala na hodowanie warzyw, krzewów jagodowych i plantacji truskawek dla powszechnego użytku. Kilka grządek oszklonych ułatwia i sprawia, że uprawa roślin jest tańsza. Przygotowanie kompostu, uprawa gleby, nawożenie, zwalczanie chwastów, grządki doświadczalne dla pomyślnego wyhodowania różnych gatunków i fachowe stosowanie najróżniejszych środków do nawożenia należą tutaj do samych oczywistości, nawet jeśli co roku nie uprawia się tego samego. Ale nie jest to też konieczne, albowiem uczennice mają możliwość pracy w ogrodzie przez całe 4 lata.
Gdyby wprowadzono lekcje gospodarstwa domowego, można by już owe wyroby stosować we własnym gospodarstwie szkolnym: obróbka warzyw, marynowanie owoców, wprowadzenie nowych gatunków warzyw, przygotowanie produktów surowych i gotowanych. Jak ważne i cenne takie połączenie jest, już teraz widzi się, tam gdzie nie zostało ono jeszcze utworzone, bowiem do tej pory nie było możliwe pokonanie oporu przeciwko wprowadzeniu lekcji gospodarstwa domowego w legnickich szkołach ludowych i średnich.
Również pojedyncze grządki uczennic zasadniczo służą podobnym zadaniom. Obok małego pasma grządek kwiatowych każda uczennica hoduje swoje ulubione warzywa, począwszy od rzodkiewek aż po seler, kapustę i pomidory. A jak już ktoś zobaczył bogate owoce, ten już nie przejmuje się kpinami, że to tylko „zabawa”. Jakaż to radość, kiedy matce można przynieść do domu pierwszą sałatę!
Ale te bardziej praktyczne i gospodarcze cele działalności ogrodowej z jakże rozmaitymi, nie zawsze lekkimi pracami służą także cielesnemu wzmocnieniu. Tutaj młode ciało może się przy tak wartościowych działaniach na powietrzu i w słońcu rozwinąć i wzmocnić. Uzdrawiająca moc zadbanej ziemi płynie do ciała i miłość do ojczystej skiby może zapuścić tutaj swoje pierwsze korzenie.

Stowarzyszenie byłych uczniów, uczennic i przyjaciół Żeńskiej Szkoły Średniej
Podczas jednej z wycieczek „wspólnoty szkolnej” do Gröditzberg (Grodziec) w maju 1929 r., w której przypadkowo wzięła udział grupka uczennic nie będących członkiniami wspólnoty, założono Mittelschulverein /Stowarzyszenie Szkoły Średniej/ z udziałem 23 członków. Podczas pierwszego jubileuszu założenia, połączonego z poświęceniem proporczyka, stowarzyszenie liczyło już prawie 100 członków. Dzisiaj organizacja dziarsko zbliża się do 200 członków. Celem stowarzyszenia jest wspieranie uczniów Szkoły Średniej, a zwłaszcza jej absolwentów ze świadectwami jej ukończenia, w trudnej walce o należyte uznanie w życiu społecznym i gospodarczym, oraz nawoływanie do tego, aby niezdrowa dla gospodarki przesada w kwestii uprawnienia ustąpiła wobec oceny, która ma swoje fachowe uzasadnienie; w ten też sposób stowarzyszenie służy jednocześnie ogólnie samej idei edukacji w szkołach średnich. Ponadto propaguje ono przyjacielskie spotkania towarzyskie, dalsze kształcenie kulturalne poprzez lekcje śpiewu, odczyty oraz wycieczki piesze oraz rowerowe. Stowarzyszenie należy do Bund der Vereine ehemaliger Mittelschüller /Związek zrzeszający stowarzyszenia byłych uczniów szkół średnich/ (z siedzibą w Hanowerze).

Tłumaczenie: Iwona Wicox