Krotoszyce – Kroitsch

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu datowanego na 25 października 1255 r., który zawiera informacje o przekazaniu przez księcia Bolesława II mieszkańcom majątku Crotoziz do zasiedlenia według prawa frankońskiego, a wraz z nim dziedziczne wójtostwo, karczmę z prawem do wyszynku oraz dziesiątą część wszystkich łanów. Przez pierwsza lata kolonizatorzy zwolnieni byli z opłat, a także mieli prawo pozyskiwania drewna na budowę domów z książęcych lasów. W dokumencie z 1305 r. miejscowość występuje pod nazwą Crothosicz, w 1314 r. – Kroitschicz, 1335 r. – Croczicz, a w 1789 r. – Kroitsch. Inne wczesne formy to Krähschütz, Kroischütz oraz polska forma Kroacz. Po II wojnie światowej wieś przez krótki okres nosiła nazwy Chruścice i Chróścice. Zarówno przed 1945 r. jak i obecnie wieś jest siedzibą gminy Krotoszyce.
Właścicielami dóbr rycerskich była m.in. rodzina von Hendrich, od 1671 r. rodzina von Thielau, m.in. Florian Gottlob von Thielau (zm. 1709), Karl Gottlob von Thielau (1722), Ernst Christian von Thielau (1760) oraz Christiane Louise vom Thielau baronówna von Falkenhayn, która w 1787 r. za 16 tys. reńskich talarów odkupiła majątek od swojego męża Ernsta Christiana. Kolejnymi właścicielami byli: legnicki kupiec Däsler mł., a następnie w latach 1816-1939 rodzina Enger – Johanne Auguste Henriette Enger z domu Däsler, Julius F.Enger i Ferdinand Enger (ostatni właściciel).
Na terenie miejscowości znajduje się wczesnobarokowy pałac, który zbudowano w 1686 r. dla rodziny von Thielau. Możliwe, że jednak była to jedynie gruntowna przebudowa renesansowego dworu, który w pierwotnym założeniu miał pełnić funkcję siedziby obronnej otoczonej fosą. W 1894 r. przeprowadzono modernizację pałacu w duchu eklektycznym dla ówczesnego właściciela Juliusa Endera. Pałac jest budowlą murowaną, dwuskrzydłową i dwu- i trójkondygnacyjną. Nakryty jest dachem dwuspadowym z ozdobnymi szczytami. W jego pobliżu prawdopodobnie pod koniec XVII w. założono ogrody gospodarcze i staw hodowlany. W końcu XIX w. przekształcono je w rozległy neoromantyczny park. Utworzono wówczas swobodnie ukształtowaną sieć dróg spacerowych, a przy formowaniu parku wykorzystano staw hodowlany, kanał młynówki oraz istniejący drzewostan. W 1945 r. pałac znalazł się pod administracją wojsk radzieckich, a następnie do 1989 r. razem folwarkiem znajdował się w rękach Państwowych Gospodarstw Rolnych. Po upadku PGR-u, obiekt przejęła Agencja Nieruchomości Rolnych, która sprzedała go Przedsiębiorstwu Transportowo-Budowlanemu Sp. z o. o. ze Złotoryi. Po gruntownym remoncie całego zespołu pałacowo-parkowego od 2010 r. jako „Pałac Krotoszyce” pełni funkcję kompleksu konferencyjno-hotelowego.
W XV w. wzniesiono we wsi kościół, który przebudowano w 1626 r., oraz na przełomie XIX i XX w. Świątynia p.w. Wniebowzięcia NMP to jednonawowa budowla z masywną, czworoboczną wieżą.  

Położenie: 51°08′58,77″N 16°02′44,50″E.
Liczba mieszkańców: 1933-606, 1939 – 595.

Źródła:
Horodecki S., Przeszłości okruchy. Zabytki i przyroda powiatu legnickiego, Chojnów 2000.
Łuczyński R.M., Rezydencje i majątki szlacheckie w powiecie legnickim do 1945 roku, Wrocław 2012.
Nazwy geograficzne Śląska, t. VI, pod red. S. Sochackiej, Opole 1992.
http://www.verwaltungsgeschichte.de/liegnitz.html#landkreis